Тәуелсіздік – 30. Қазақстанның дамуындағы жаңа кезең
2019 жылғы 19 наурызда Қазақстанның Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев қызметінен өз еркімен кетті, ал одан кейінгі сайлау жаңа және мүлдем басқа модельдің тууына себепші болды. Бұл жаңа кезеңде 2019 жылғы 9 маусымда Президент сайлауында жеңіске жетіп, 12 маусымда ант беріп, ресми түрде қызметіне кіріскен Қасым-Жомарт Тоқаевтың да үлесі бар.
Басқаруды түсіну
Айта кету керек, Президент Тоқаевты ерекшелендіретін қасиеттерінің ішінде оның қарапайымдығы және адалдығы екенін де айта кету керек. Расымен, уақытша Президент ретінде ұсынылған күндерде бұған халықтың көп бөлігінің көзі жеткен еді. Сайлау кезінде және одан кейін мұның ерекше атап өтілуі дұрыс нәрсе.
Екінші жағынан, оның қызметке кіріскен бетте әлеуметтік желілердегі белсенділігі – ашық қарым-қатынас оның мақсатының бірі екенін айқындай түсті.
Тоқаевтың басқару түсінігінің негізгі кодтары – өткеннің мықты бастамаларын жалғастырып, реформалар, инновациялар арқылы жаңа процестерді құру. «Нұрсұлтан Назарбаев – мемлекетіміздің негізін қалаушысы. Сондықтан мен оның саясатын жалғастыратынымды ең басынан бері айтып келемін. Ең алдымен, бұл бағыт Қазақстан үшін маңызды», деген болатын Қ.Тоқаев.
Реформаларға қатысты келесі сөздерді еске салуға болады: «Қазақстан – реформистік мемлекет. Қаласақ, экономикалық, не саяси салада да қоғамның алға жылжуын тоқтатпауымыз керектігіне сенеміз. Қазақстанның дамыған 30 елдің қатарына қосылуы үшін барлық сала бойынша құрылымды реформаларды жалғастыруымыз қажет».
Қ.Тоқаев сонымен қатар талантты жастардың жолын ашып, мемлекет ісіне араластыру үшін де бірқатар бастаманы қолға алды. Осы ретте өткен жылы 300 талантты жас іріктеліп, Президенттің жастар кадрлық резерві құрылды.
Халық үніне құлақ асқан мемлекет
Президент Тоқаевтың халықпен диалог, демократия және әділет талаптарына сай болуға тырысуы байқалады. Бұл ретте «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасы мемлекеттік органдарда азаматтардың талаптарына тез арада жауап беріп, шешімін табуды міндет етеді. Мемлекеттік қызметшілердің бұл жаңа түсінікке ұмтылуы да – айқындалған мақсаттың бірі. Қазақстанда шетелдіктерге жердің сатылуына тыйым салынғанын оның жарқын мысалы ретінде келтіре аламыз.
Халық пен үкімет арасындағы диалогты тереңдету мақсатында Ұлттық қоғамдық сенім кеңесінің құрылуы – бірлік пен әлеуметтік тұрақтылыққа жасалған үлкен қадам. Кеңестің негізгі міндеттері – ұлттық стратегия мен бағдарламаларды, заң жобаларын халықтың атынан бақылап, маңызды стратегиялық қадамдар туралы азаматтық қоғамның ойын тыңдап, сындарлы диалогы қамтамасыз ету.
Жаңа құқықтық нормалар
Кейінгі екі жыл ішінде Парламентте Ұлттық қоғамдық сенім кеңесінің ұсынысымен әзірленген маңызды заңдар қабылданды.
Мәселен, «Бейбіт жиындар туралы» заң халықтың бейбіт наразылыққа шығуы құқығын қамтамасыз етеді. Бұрынырақта бейбіт жиын ұйымдастыру үшін алатын рұқсаттардың орнына заң қабылданғаннан кейін тек жиын туралы ескерту жеткілікті болды. Наразылықтар мен басқа да бейбіт жиындарды енді үлкен қалаларда да өткізуге рұқсат бар. Демократия тұрғысынан қарасақ, бұл – мемлекет үшін үлкен қадам.
Парламент құрамы мен депутаттардың жұмысына қатысты өзгерістерді де атап өткен жөн. Бұл ретте Парламент жоғары заң шығарушы органда оппозицияның болуы мәселесін қарастырып, шешім қабылдады. «Сайлау туралы» және «Саяси партиялар туралы» заңдарға өзгеріс енгізу арқылы алғашқы рет ендігі кезекте Парламент құрамының 30 пайызы әйелдер мен жастардан тұратынын айқындап алды. Бұл өзгерістерді әйелдер мен жастарды қажет болса Парламентке, не жергілікті саясатқа араластырудың жолы ретінде қабылдасақ болады. Өзгерістер 2021 жылы 10 қаңтарда өткен Парламент және аймақтық мәслихаттар сайлауында белгілі бір жаңа өзгерістерге қол жеткізуге мүмкіндік берді.
2021 жылы 25 мамырда қабылданған өзгерістер ауыл әкімдерін халықтың өзі сайлауына мүмкіндік береді. Саяси партияның Парламентке өту межесі 7 пайыздан 5 пайызға дейін төмендетілді.
Бұл заңдарға қосымша ретінде Қазақстан адам құқықтары саласындағы халықаралық міндеттері аясын кеңейтпек. Қазақстанның БҰҰ-дағы Тұрақты өкілі өлім жазасын жоюды мақсат ететін Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пактінің екінші факультативтік хаттамасына қол қойды. Маңызды шешім 9 маусымда қабылданып, елдегі адам құқығы мәселесін ілгерілету үшін Үкіметке «Адам құқығы бойынша жұмыс жоспарын» әзірлеу тапсырмасы берілді.
Ұлттық құндылықтар мен латын алфавиті
Қасым-Жомарт Тоқаевтың басқару кезеңінде маңыз берген рухани құндылықтар жүйесі – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев негізін қалаған жол. Қазіргі Президент те қазақ тілі мәселесіне бейжай қарамайды. Латын әліпбиіне көшуді Мемлекет басшысы түркі әлемімен интеграция жолы ретінде де қарастырады.
Президент болып сайланғаннан кейін бірқатар дағдарыспен бетпе-бет келгені жасырын емес. Бұл оның көшбасшылығы үшін де сын болғаны анық. Артта қалған екі жылда мемлекетте бірқатар табиғи-технологиялық апат, этносаралық қақтығыс болды. Тоқаевтың оқиға орнына барып, жағдайларды бақылауда ұстауы халықтың көңілінен шықты. Оның басқару кезеңіндегі ең үлкен дағдарыс ретінде қазіргі пандемияны айта аламыз. Белгілі бір уақытта қиындықтар болса да, қазіргі кезде Қазақстан жағдайды қолға алды. Тіпті өз вакцинасын дайындаған санаулы мемелкеттердің қатарына енді.
Semey News
