Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорының деректеріне сүйенсек, Қазақстанда 2023 жылы жалпы кредиторлық берешек 22.7 млрд теңгеге жетті. Алайда, 2023 жылғы тамыздың қорытындысында ол 15.5 млрд теңгеге дейін төмендеді, бұл 32%-ға төмендегенді көрсетеді. Аталған деректер қарызды азайтудың оң үрдісі бар екенін айқындайды.
Кредиторлық берешектің пайда болу себептерін түсіндіру үшін облыстық “ӘМСҚ” КЕАҚ филиалының директоры Ғалымжан Әбілов бірнеше жиі қойылатын сұрақтарға жауап берді:
* Қор медициналық ұйымдардан кредиторлық берешекті қалай өндіріп алады? Медициналық ұйымдар қордан қарызды қалай төлейді?
Кредиторлық берешек әлеуметтік медициналық сақтандыру қорына қатысты емес, ол басқа медициналық ұйымдардың (бірлесіп орындаушылардың) алдында пайда болатын медициналық ұйымдардың берешегі. Қор қарызды өндіріп алу процесіне қатыспайды, өйткені бұл медициналық ұйымдар арасындағы жеке іс.
* Медициналық ұйымдар қарыздарын қанша уақыт ішінде өтеуге міндетті?
Кредиторлық берешек қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді болып бөлінеді. Қысқа мерзімді берешекті 12 ай ішінде өтеуге тиіс. Орындалу мерзімі 12 айдан асатын ұзақ мерзімді берешек те белгіленген мерзімде өтелуі тиіс. Медициналық ұйымдар өз берешегін қадағалауға және оны белгіленген мерзімде өтеу үшін шаралар қабылдауға міндетті.
* Неліктен медициналық ұйымдарда кредиторлық берешек пайда болады?
Медициналық ұйымдарда кредиторлық берешектің пайда болуы бірнеше себептерге байланысты болуы мүмкін. Біріншіден, мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша жыл сайын жүргізілетін медицина қызметкерлерінің жалақысының өсуі. Сонымен, дәрігерлер-30%, орта медициналық қызметкерлер – 20%, басқа медициналық қызметкерлер – 20%. Осыған байланысты дәрігерлердің жалақысы 2022 жылғы 454 мың теңгеден 2023 жылғы 1 тоқсандағы 589,9 мың теңгеге дейін, орта медициналық персонал – 236 мың теңгеден 283 мың теңгеге дейін, қалған қызметкерлер – 77 мың теңгеден 111 мың теңгеге дейін өсті. Екіншіден, төмен тарифтер мен инфляцияға және әртүрлі тауарлар мен қызметтерге бағаның өсуіне байланысты. Тарифтердің жыл сайынғы өсуінің болмауы да қарыздың пайда болуына әкелуі мүмкін. Сонымен қатар, ғимараттарды күтіп ұстауға және негізсіз үлкен шығындар қарыздың пайда болуына ықпал етеді.
* Медициналық ұйымдар қолда бар берешекті болдырмау немесе өтеу үшін қандай шаралар қабылдауы керек?
Қарыздың алдын алу немесе азайту үшін медициналық ұйымдар ағымдағы шығындарды қайта қарап, қалдықтарды ескере отырып, дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды сатып алуды жоспарлауды оңтайландыруы керек. Жергілікті атқарушы органдар басымдыққа жатпайтын шығындарды болдырмау үшін денсаулық сақтау ұйымдарының даму жоспарларын қайта қарауы керек.
* Медициналық ұйымдарға қаржылық жағдайын жақсартуға көмектесу үшін не істелуде?
Қазіргі уақытта Бюджет кодексіне сәйкес жергілікті бюджет қаражаты есебінен мемлекеттік медициналық ұйымдардың кредиторлық берешегін өтеу мәселесі қаралуда. Әлеуметтік сақтандыру қоры қарызды өтеуге жауапты болмаса да, ол жағдайды зерттейді және талдайды, медициналық мекемелердің қаржылық жағдайын жақсарту бойынша ұсыныстар әзірлейді. 2023 жылғы шілдеде МӘМС жүйесінде шамамен 60 млрд теңге мөлшерінде қосымша қаражат бөлу туралы шешім қабылданды, олар Қазақстан Республикасы бойынша медициналық көмек берушілер арасында бөлінді.
Semeynews.kz
