Григорий Афанасьевич Баздырев: Батыр есімі мұрағат құжаттарында
Ұлы Отан соғысындағы кеңес халқы Жеңісінің Алтын кітабына Кеңес Одағының батыры атағын алған 53жерлесіміздің есімдері жазылған. Қазіргі заманғы тарихи құжаттама орталығында Айткеш Ибраев, Жанғазы Молдағалиев, Михаил Михайлович Медведев, Николай Николаевич Силин және Григорий Афанасьевич Баздыревтің құжаттары сақталған, олардың туғанына өткен жылы 115 жыл толды, – деп хабарлайды Semeynews.kz.
Григорий Баздыревтің балалық шағы аянышты болды, ол кішкентайында әкесінен айырылды. 13 жасқа дейін ол батрак, содан кейін шебердің шәкірті болып жұмыс істеді. 1927 жылы ол әскерге шақырылды. Әскерде ол сауаттылықты үйренді және 1930 жылы кіші сержант шенімен демобилизацияланды. Алтай өлкесі, Шипунов ауданы, Комариха ауылында тұрып, жұмыс істеді.
1941 жылдың маусымы…Соғыстың алғашқы күндерінен бастап Кеңес Одағының барлық халықтары олар Отанның жаумен күресуге шақыруына жұмылдырылды. Соғыстың бірінші күнінде мыңдаған еріктілер әскери комиссариаттарға барып, оларды майданға жіберулерін сұрады. Олардың қатарында Григорий Баздырев те болды. 1941 жылдың 10 шілдесі – Григорий Баздыревтің майданға шақыртылған күні. Кіші командирлер мектебін бітіргеннен кейін ол Қиыр Шығысқа жіберілді. Мұнда кеңестік әскерлер шекараны нығайтып, аймақты батпақты етті. Бірақ ол майданға ұмтылды. Төртінші баянатынан кейін оның өтініші қанағаттандырылды. 47-ші Армияның 7-ші гвардиялық механикаландырылған бригадасының құрамында инженерлік-мина ротасының сапер бөлімшесінің аға сержанты атағында ол Сталинград және Воронеж майдандарында жауынгерлік рәсімінен өтті, Днепрді бағындыруға, Брянск маңындағы шайқастарға қатысты.
Минашы-диверсант Григорий Баздыревтің есебінде ондаған жарылған көпірлер, фашистік танктер мен өздігінен жүретін қарулар, миналанған және минадан тазартылған алқаптар бар. Қолбасшылықтың жауынгерлік тапсырмаларын үлгілі орындағаны және сонымен бірге көрсеткен ерлігі мен батырлығы үшін КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1944 жылғы 3 маусымдағы Жарлығымен гвардия сержант Баздырев Григорий Афанасьевичке Ленин ордені мен “Алтын Жұлдыз” медалін тапсыра отырып, Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Ол сондай-ақ ІІ дәрежелі Отан соғысы және “Қызыл Жұлдыз” ордендерімен, “Ерлігі үшін”, “Сталинградты қорғағаны үшін”, “1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы Германияны жеңгені үшін” медальдарымен, бірнеше мерейтойлық медальдармен марапатталған.
Мұрағаттық құжаттарды парақтай отырып, біз отанымыздың алыс және бір мезгілде жақын тарихының беттерін шынайы аударғандай, сол уақытқа енгендей сезімде қаламыз. Оқырмандарға Григорий Баздыревтің естеліктерінен үзінді ұсынамыз:
«…1943 жылдың қыркүйек айының соңында біздің әскерлер Днепрге жақындады. Немістер өзенді жүзіп өту мүмкін еместігіне сенімді болды. Барлық өткелдер мен көпірлер жойылды. Түндердің бірінде саперлер тобына, оның ішінде мен де болдым, Днепрді сал арқылы жүзіп өтіп, біздің әскерлеріміздің өтуі үшін жағалау – плацдармды тазарту тапсырылды. Кешке қарай, қараңғы түскенде, біз жаймен оң жағалауға бара бастадық. Днепр снарядтардың жарылуынан тынышталмады, сал аударылып қалатын сяқты болды. Бірақ біз көптен күткен жағаға жеттік, оны минадан тазарттық. Қорғаныстың алдыңғы шебінде жаудың танктеріне тосқауыл қою үшін біз плацдармның алғы бетіне мина қойдық, содан кейін сол жерде 5 фашистік танк жарылды. Біздің әскерлер фашистерді Днепрден алыстатты, бірақ жау Канева қаласының маңында қорғаныс алды. Қаланың айналасында батпақты жерлер болды, жаудың кетуі тек бір жолмен мүмкін болды. Біз оны бір түн ішінде миналауға бұйрық алдық. Біз үшеу едік, мен топтың басшысы болдым. Жол ауыр болды. Біз батпақпен жүрдік, әрқайсымыз танкіге арналған төрт минаны арқалап қамыстардың арасымен жүрдік. Түн жамылып біз жолды миналадық. Таңертең біздің әскерлердің шабуылы басталды. Канев қаласын азат етілді…”
Саперлердің Ұлы Отан соғысының қиын жылдарында жасаған барлық ерліктерін тізіп жазу мүмкін емес. Барлық операцияда, барлық майдандарда олар өз міндеттерін абыроймен орындады және неміс-фашистік басқыншыларды жеңуге үлкен үлес қосты. Ұлы Отан соғысы жылдарында саперлер шамамен 70 миллион мина орнатты, онда жау 10 мыңнан астам танктерінен айырылды, 400 мың шақырым жол салды, 756 мың шақырым аумақты минадан тазартты.
Өткен соғыстың оқиғалары уақыт өткен сайын қаншалықты алыстаса да, әлемді гитлерлік обадан құтқарған еліміздің халықтарының ерлігінің ұлылығы соғұрлым тереңірек түсініледі. Өкінішке орай, соғыс уақытындағы оқиғалардың куәгерлері біздің арамызда жылдан-жылға азайып барады. Сонымен қатар, Отан қорғаушылардың есімдері тарихта мәңгі қалуы үшін сол алыс және үрейлі уақыттардың құжаттарын анықтау және жинау бүгінгі күннің қажетті және шұғыл талабы болып табылады.
Мұрағаттық құжаттар – халықтың тарихи жады. Біз Ұлы Отан соғысының ардагерлеріне және олардың туыстарына Семей қаласының қазіргі заманғы тарихи құжаттама орталығында сақталған соғыс ардагерлерінің және тыл еңбеккерлерінің жеке тектік құжаттарының жинағын лайықты толықтыратын деректі материалдарды мемлекеттік сақтауға беру туралы өтінішпен жүгінеді.
Semeynews.kz
