Руслан Шақабаевтың туған қалаға деген сүйіспеншілігі

Жайлы ағаш және кірпіш үйлер, ағаш терезелер, ойылған қақпалар, қапталған қабырғалар, терезедегі мысық, шалшықтағы көгершіндер, қақпаның астындағы ит – XIX-ХХ ғасырлардағы Семейдің ескі үйлері мен ғимараттарына арналған суреттер мен акварельдер сериясын жазған суретші және журналист Руслан Шакабаев туған қала бейнесін осылай көреді.

Руслан бала күнінен бастап сурет салуға құштар болды. Оның өзі балалық шағын еміс-еміс біледі, ал анасының айтуынша, Руслан 3 жасында қолына таяқ алып, айналасында көргеннің бәрін құмға суреттеген. Құмда ойнап жүрген құралпас сәбилердің барлығы жиналып, оның салған суреттеріне тамсанатын.

Руслан Шакабаевтың айтуынша, суретшілік дарын әкесі – Эрлан Нұрғалиұлынан берілген. Әкесі өмір бойы әр түрлі ұйымдарда суретші болып жұмыс істеген. Ол ұлының талантына құрметпен қараған.

• Әкем суретші болғандықтан, мен бояулар, қағаздар мен қарындаштардың арасында өстім. Менің ойымша, сурет салу мен үшін су ішу немесе қоектенумен тең болды. Бұл жанның қажеттілігі. Әкем менің жетілуге деген ықыласымды көріп, менің жұмыстарымды әр түрлі жолмен жігерлендірді, көмек көрсетті және ақыл-кеңестерін берді. Әрқашан менің шығармаларыма, тіпті ең ерте және кішігірім шығармаларыма түсініктемелер берді, – деп еске алады суретші.

1980 жылы Шақабаевтар отбасы бірнеше жылға Көкпекті ауданының Ұзынбұлақ ауылына көшіп кетті. Онда Руслан бірінші сыныпқа барды. Семейге оралғаннан кейін Эрлан Нұрғалиұлы өз ұлын балалардың көркемсурет мектебіне алып барды, суретші үшін бір таланты аз екенін түсініп, оқып, қабілеттерін дамыту керек деп есептеді.

Руслан Шакабаевтың айтуынша, 1988 жылы өнер мектебіне түсу оңай болған жоқ: онда үлкен конкурс болды, сондықтан белгілі бір емтихандар тапсыру керек болды. Алайда, бұл сынақты бала оңай өткізді және Семейдегі №1 балалар көркемсурет мектебінің 1 “Ж” сыныбына қабылданды. Балалар көп болғандықтан, “Ж” әрпі бар сыныпта кемінде 20 адам болды. Әрқайсысы – жеке тұлға, талант және индивидуум. Шамасы, кеңестік өнер мектебі балалардың нәзік жүректеріне жете алды, өйткені қазір, көптеген жылдар өткен соң, Руслан бүгінде мектептер мен студияларда жұмыс істейтін немесе кәсіби суретші болған кейбір сыныптастарымен кездестіреді.

Жеткіншекке мектепте оқу өте ұнады. Мектеп қабырғасында ол өзі сынды балалардың арасында болды. Сондықтан сабақтарды оңай игерді, қолы өздігімен сурет салғандай болды. 10 жастағы Русланның алғашқы суреттері әлі күнге дейін Невзоровтар отбасы атындағы музейдің балалар көркемсурет студиясында сақталғаны таңқаларлық. 1990-шы жылдардың басында Семейдегі көркемсурет мектебі жабылған кезде дәл осы мектеп музей жанынан ашылды. Педагогтар музейге өз мұрағаты – балалардың жұмыстарымен келді. Жуырда, жаздың басында балалар көркемсурет мектебінің қорытынды көрмесінде көркемсурет мектебі мен студиясының әр жылдардағы тәрбиеленушілерінің суреттері ретроспективасы болды. Содан кейін кішкентай Русланның суреті табылды – тауықтың аяғындағы үй және оның жанында Жалмауыз кемпір (Баба Яга).

• Мен бұл жұмыс туралы мүлдем ұмытып кеттім, – деп мойындады Руслан. – Бірақ біздің мектепте біздің жұмысымызға ұқыпты қарау өте жақсы болды, онда бәрі қисайып, қисайған, бірақ шын жүректен жазылған.

Орта мектептегі курсты аяқтағаннан кейін Руслан Шақабаев татар өлкесіндегі №31 орта мектепті бітірді, мамандық таңдау туралы мәселе туындамады: әкесі ұлына педагогикалық институттың көркем-графикалық факультетіне түсуге батасын берді. Алайда, оқу барысында, 1994 – 1998 жылдар аралығында институт үш қалалық жоғары оқу орнын біріктіріп, “Семей” университеті болып, кейін Шәкәрім атындағы мемлекеттік университет болып қайта құрылды.

Осылайша Руслан Шақабаев кәсіби суретші және мұғалім болды. Диплом алғаннан кейін ол №6 мектеп-гимназияда бейнелеу өнері мұғалімі болып жұмысқа орналасты, ол жерде жас суретші үш жыл жұмыс істеді. Айтпақшы, Руслан Эрланұлы қазір танымал журналист Эльдар Нуруллиннің мұғалімі болды. Бұл факт кейінірек олардың арасындағы әзіл – қалжыңдарының жарасуына көптеген себептер берді, кейінірек цехтағы әріптестер болды.

Иә, Руслан Шакабаев мектепте ұзақ жұмыс істемеді. Оқу орнында үш жыл жұмыс істегеннен кейін, жас жігіт өзін жаңа сапада – тележурналист ретінде байқап көруге тырысты. Егер әкесі ұлын тек суретші ретінде көрген болса, онда Руслан өзі бұл жол оныкі екеніне сенімді емес болды. Бала кезінен журналистердің жұмысын теледидардан көріп, ол олардың орнында болуды, әлемді көруді, адамдармен сөйлесуді армандады.

Бұл арманы орындалды. Семей қалалық телеарнасы журналистер мен дикторлар байқауын жариялаған кезде Руслан өзі үшін мүлдем жаңа әлемге – журналистикаға тап болды. Мамандықты бірден үйренуге тура келді. Жаңалықтар ұзақ ойлануды және релаксацияны күтпеді – мұнда бастысы – материалды жылдам беру болды. Сондықтан тез үйренуге тура келді. Бұл жол жас маман жылдам игеріп алды. Көп ұзамай ол телеарнаның жетекші журналистерінің біріне айналды, содан кейін әртүрлі республикалық телеарналарда, соның ішінде “Хабар” агенттігінде жұмыс істей бастады, сонымен бірге телеарналардағы жұмысты жергілікті газетке очерктер мен жазбалар жасаумен үйлестіре алды. Содан кейін ол интернет – басылымдар мен жаңалықтар порталдарының журналисті ретінде қайта даярланды, әлеуметтік желілердегі танымал SMM бағытын игерді. Жалпы, ол өз саласының ең жоғары деңгейдегі маманы болды.

Осы уақыт ішінде ол ешқашан қарындашты немесе бояуды қолына алмады, сурет салуды алыс сөреге тастады. Күндердің бір күні “Хабар “агенттігіндегі әріптестеріне ерекше сыйлық жасау идеясы келді. Ол қағаз, акварельдер мен қарындаштарды алып, бірнеше сағат ішінде сурет салды, онда ол Татар өлкесінің безендіретін қос мұнаралы мешітті бейнеледі.

Осылайша, біртіндеп журналист қайтадан суретші болып, микрофонды, қалам мен дәптерді біраз уақытқа ысырып, бос уақыттарын кескіндеме мен сурет салуға арнады. Сюжеттердің басты кейіпкерлері ретінде ескі көшелер, үйлер, ескі ғимараттар, ескі қаланың тыныш аллеялары пайда бола бастады. Алдымен бұл акварель жұмыстары болды. Содан кейін көмірмен алғашқы сурет жазылды – бұл Семейдегі су мұнараларының бірі болды. Бұл да ең жақын досқа деген сыйлық болды.

• Бұл суретті менің әріптесім көріп, қалалық ақпараттық орталықтағы қабырғалардың бірін безендіру үшін осындай суреттер сериясын салуды ұсынды. Осылайша нақты мақсат пайда болды. Осылайша ол мені осы жұмысқа итермеледі. Достоевскийдің әдеби-мемориалдық музейінің ғимараты, өрт мұнарасы және басқа да көптеген ескі ғимараттардың суретін салдым. Бұл туындылардың барлығы көмірдің көмегімен салынды, – дейді суретші.

Бірақ бір түсте жұмыс істеу соншалықты қызықты болмады, суретті түрлендіріп, оған түс, жылулық, жайлылық бергісі келді. Бірақ мұны қалай істеуге болады? Қазақстан мен басқа да елдердің әріптестерінің жұмыстары көмекке келді. Қазіргі уақытта цехтағы әріптестермен немесе пікірлестермен байланысуда проблема жоқ. Әлеуметтік желілердің арқасында елдер арасындағы шекаралар жойылды, тек қарым-қатынас, тәжірибе, жұмыс, жаңа әдістер мен әдістермен алмасу бар.

Руслан өз әріптестерінен көп нәрсені үйренді, әлеуметтік желілерде олардың суреттері мен картиналарын қарастырды. Міне, бір күні – бұл көктемнің соңында болды – ол кәсіби қарындаштармен жасалған суретшінің бірқатар суреттерін көрді. Қағаз парағында жайлы үйлер, көшелер, кварталдар мен аулалар бейнеленген. Семейден мың шақырым жерде тұратын суретші қаламыздың суретін салған сияқты.

Архимед сияқты, оны азаптаған сұраққа жауап тауып, “Эврика!” –  деп ойша айқайлады Руслан. Дәл осы стиль, бұл әдіс оған жақын және түсінікті болды. Көп ойланбастан, ол интернеттен қарындаштарға тапсырыс берді, және олар келгенде сөреде ұзақ жатып, шаң басқан қағазды алып, жұмыс істей бастады.

Суреттер оңай салына бастады: Руслан аптасына кемінде 2-3 жұмыс жазды. Олардың әрқайсысы бірін бірі қайталамайды.

• Бүгін мен үйлер мен көшелерден бұрынғыдай өте алмаймын. Үйден жұмысқа дейінгі әдеттегі бағыт мен үшін жаңа шабыт көзі болды. Өйткені, мен татар өлкесінде тұрамын, онда ескі Семейдің сүйкімділігі, жайлы татар қонысы сақталған, онда көпестер, саудагерлер, ұсақ тапсырыс берушілер тұрып, ірі өнеркәсіпте жұмыс істеген. Олар өз өндірісінің қызыл кірпішінен және ағаштан, арка түріндегі кірпіш қақпалары бар 1,5 – 2 қабатты таңғажайып үйлер салды. Мен олардың жанынан жай ғана өте алмаймын, – дейді Руслан.

Жоқ, ол үйлерді сол жерде болып қағазға түсірмейдң. Бақытымызға орай, әрдайым ұялы телефон жанымызда, оған әр түрлі бұрыштардан бірнеше фотосурет түсіріп, өз үйінің іргесінде, тыныштықта ең қызықты фрагментті таңдап өз жұмысын бастайды. Суретшінің айтуынша, үйді бүтіндей салудың қажеті жоқ, дегенмен оның жұмыстарының арасынан осындай суреттерді кездестіруге болады. Толық көлемдегі. Көбінесе ол – қызықты орнаментпен көмкерілген, қылтималары, пиллинг сылағы бар ескі қасбетті, ағаш терезелердегі ою – өрнектер, ескі қақпалардың кірпіш аркасы бар ескі үйлердің кішкене бөлігін қағазға түсіргенді жөн көреді.

Автордың айтуынша, болашақ үйдің немесе ғимараттың контурын сызуды аяқтағаннан кейін, ол ең алдымен терезелерді түсіреді. Бұл дәстүрге айналды – алдымен терезелер, содан кейін қалғаны. Суретшіге ескі үйлерде пластикалық терезелер болғаны ұнамайды. Оған көлденең жолақтары мен терезе алдында гүлдері бар ағаштан жасалған терезелер ұнайда. Ол көбінесе өз жұмысын мысықтармен, құстармен, иттермен “жандандырады”. Дәл осы бөлшектер суретті ерекше, жанды, жақын етеді, шынайы, таза махаббат пен еріксіз қуаныш тудырады – бұл қайтып келмес алтын балалық шақтың жазықсыз уақытына ғана тән сезімдер. Руслан Шакабаевтың әлеуметтік желілерде жариялаған жұмыстары туған қаласын сүйетін семейліктерге соншалықты қымбат болғаны таңқаларлық емес. Әрбір жаңа сурет эмоцияларға толы. Адамдар оның жұмысын күтеді, оларды талқылайды, қуаныштарымен бөліседі, бұл үйлерді көргенде, олар балалық шаққа, жалаң аяқ және ештеңеге уайымдамайтын заманға оралғандай болады.

Бүгінгі таңда Руслан жазғы суреттер сериясын аяқтады. Күзгі мотивтерге кірісті. Сонымен, жарқын күздің аясында Мусин диірменінің суреті пайда болды – метизді-фурнитуралық зауыт.

• Мен күздің ашық күндерін күтемін, ағаштардың жапырақтары сарғайып, аздап құлап, жазда көрінбейтін жаңа үйлердің қасбеттері ашылады. Содан кейін қыс болады – менің сүйікті жыл мезгілім. Алда жұмыстар көп. Мен жер бетінен жылдамдықпен жоғалып бара жатқан ескі қаланың көрінісін түсіруге асығамын. Менің суреттерімде ол қазіргідей – туған, сүйікті, жүрекке жақын болсын , – дейді суретші.

Бізге, көрермендерге, тек қана жақын арада Семейдегі музейлердің бірінде, көрме залында Руслан Шакабаевтың суреттерінің барлық топтамасын тамашалап, жылулық, мейірімділік және қуанышты балалық шаққа бөленеміз деген үміттену ғана қалады…

Авторы: Екатерина Гуляева

Semeynews.kz