Халықаралық Ертіс Сабантуйы, Достоевскийдің әдеби-мемориалдық мұражайы, Ертіс татарлар одағы мен башқұрттардың “Хак” және Семейдің татар қоғамдық орталығы жылжымалы «Самовар кипит, самовар поет!» көрмесін өткізді, – деп хабарлайды Semeynews.kz.
Бейбітшілік аралында ұйымдастырылған көрмеге Татар қоғамдық орталығының басқарма мүшесі Рафаэль Хазиповтың коллекциясынан 30-ға жуық самовар қойылды.
– Мен кездейсоқ дүкеннен көптеген түрлі самоварлардың сатылып жатқанын көрдім. Олардың иесі Омбыға көшіп, самоварларды өзімен бірге ала алмағаны белгілі болды. Егер оларды жеке сатқан болса, онда коллекция жоғалып кетер еді. Сондықтан мен барлық 80 дананы сатып алдым”, – деп түсіндірді Р.Хазипов.
Бұл коллекциядағы ең қызықты самоварлар көрмеде ұсынылды – ұзартылған және дөңгелек, түрлі түсті және әртүрлі материалдардан – мыс пен жезден никельге дейін жасалғандары кездеседі. Олардың кейбіреулері қолмен безендірілген. Көрме аяқталғаннан кейін барлық самаурын коллекциясы Семейдегі татар өнер мектебіне сыйға беріледі.
Шай – Семейдің ұзақ тарихының хош иісті элементі. XVIII ғасырдың аяғынан бастап қала шайдың Мәскеуге экспортталатын ең ірі орталықтарының бірі болды. Бізге шай Қытайдан пломбаланған түйіршікте жеткізілді, іріктелген, кейбіреулерін жергілікті хош иісті және дәрілік шөптер араластырған. Әрі қарай, бұл шай Ирбит жәрмеңкесіне әкелінді – революцияға дейінгі Ресейдегі ең ірі жәрмеңкелердің бірі, жылына бір рет Ирбит қаласында, содан кейін үлкен қалаларда өтті. Мәскеудің мұрағаттары мен мұражайларында Семей шайын сату туралы көптеген жарнамалық парақтар сақталған, ал Мәскеудің жартысы Семейде шай өсіп келеді деп сенген! Достоевский шайға құрметпен қарады.
Чай – ароматный элемент долгой истории Семипалатинска. Город уже с конца XVIII века являлся крупнейшим торговым транзитным пунктом, через который чай экспортировался в Москву. К нам чай доставляли из Китая в запломбированных тюках, расфасовывали, а порой домешивали в него местные ароматные и лекарственные травы. Далее этот чай везли на Ирбитскую ярмарку – одну из крупнейших ярмарок дореволюционной России, проходившей один раз в год в городе Ирбит, а затем – по большим городам. В архивах и музеях Москвы хранится немалое число рекламных листков о продаже семипалатинского чая, и пол-Москвы считало, что в Семипалатинске растет чай! Трепетное отношение к чаю испытывал и Достоевский.
– Анна Григорьевна Достоевская өзінің естеліктерінде Федор Михайловичтің сүйікті шайының қадамдық рецептін жазды. Алдымен ол шайнекті ыстық сумен шайып, шайға 3 қасық шай салған (ол міндетті түрде “өз” қасығын талап етті) және шайнектің үштен бірін ғана құйған. Ол 3 минут быққаннан кейін, тағы үштен бір су құйдырып, қайтадан бықтыруды талап еткен. Содан кейін ол қанттың екі бөлігін қойды. Всеволод Соловьев Достоевскийдің үлкен тәттіқұмар екенін, оның шай үйінде әрқашан патша қара өрігі, жаңа піскен пастила, мейіз, жүзім болғанын еске алды”, – деді Достоевскийдің әдеби-мемориалдық мұражайы қорларының бас сақтаушысы Татьяна Титаева.
Көшпелі көрмеде мұражай коллекциясындағы шай ішумен байланысты сирек кездесетін заттар – кесе мен шыныаяқ ұстағыштар, шәйнектер, шай мен кондитерлік өнімдерден жасалған қаңылтыр қаптамалар Х1Х және ХХ ғасырдың басында көруге болады. Сол дәуірде көпестер тәттілердің көп бөлігін Семейге әкелген, бірақ оларды бізде де өндірген. Кондитерлік өнімдерді шығару бойынша мануфактуралардың бірін 1920-шы жылдардың басында Семей көпесі Даниил Филиппович Светашев құрды. Ол шоколадтар мен барларды, карамель мен имбирьді өндірді. Ф. Достоевскийдің әдеби-мемориалдық музейінің қорларында олардың орамалары – “Стенка Разин” карамельі, “Красавчик” шоколады, сондай-ақ “Лев Толстой” және “Ара”кәмпиттері (олар сол кезде аталған) сақталған.
– Бұл көрме үшін біз барлығымыз бірігіп, біздің өміріміз дәмді және тәтті болуы үшін халықтарымыздың сүйікті шай ішу дәстүрлерінің бірін ұсындық, – деп атап өтті “Хак “башқұрт және Татарлар Прииртышский одағы” қауымдастығының басшысы Ғабдулхак Ахунжанов.
Semeynews.kz
